Luận điểm «tổng quát» bao gồm những tác giả có không ít quyền uy hơn, bắt đầu từ G. W. Leibniz*: «Trẻ em và những người không biết rành ngôn ngữ họ nói hoặc về chủ đề họ muốn nói, sử dụng loại từ tổng quát, như sự vật, động vật, thực vật, thay vì những từ đặc thù thích hợp mà họ thiếu thốn; và chắc chắn rằng tất cả những tên riêng hoặc cá thể khởi thuỷ đều là những tên gọi chung hoặc những từ tổng quát»^[3].

Tâm lý học đương thời không thể chấp nhận vấn đề ở dạng này, bởi nó hoàn toàn mập mờ. Sai lầm cơ bản của nó là áp dụng cho trạng thái phôi thai của trí tuệ và ngôn ngữ những công thức chỉ phù hợp với con người trưởng thành, với thứ trí tuệ trên đường tạo lập các phạm trù, vốn chỉ có giá trị đối với một bộ óc đã hình thành. Một đối chiếu với sinh lý học về phôi người sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn. Trước ba tháng, phôi này có mũi, có miệng không, nó là trai hay gái? v. v…; nhà nghiên cứu sự phát triển của sự sống, ở giai đoạn đầu của nó trong tử cung, chắc chắn sẽ tránh đặt ra loại câu hỏi này, và những câu hỏi tương tự khác theo kiểu này, bởi vì chúng không thể có câu trả lời rõ ràng là có hoặc không. Những gì ở trạng thái bao bọc và không ngừng biến đổi chỉ có thể được đồng hóa với những gì đã phát triển và cố định một cách xa xôi.

Công thức phù hợp duy nhất là như sau: tinh thần đi từ cái bất định tới cái xác định. Nếu chúng ta xem cái bất định đồng nghĩa với cái tổng quát^[4], thì chúng ta có thể khẳng định rằng, khởi đầu cái xuất hiện không phải là cái đặc thù, và cũng không phải là cái tổng quát theo nghĩa chính xác của thuật từ này³, mà là cái mơ hồ. Nói cách khác, ngay khi tinh thần vượt khỏi khoảnh khắc nhận thức và sự tái tạo nó tức thì trong trí nhớ, thì cái xuất hiện là một hình ảnh chủng loại, nghĩa là một trạng thái trung gian giữa cái riêng biệt và cái tổng quát, tham dự vào bản chất của cả cái này lẫn cái kia – một sự đơn giản hóa lờ mờ.

Théodule Ribot,
Sự Tiến Hoá Của Những Ý Tưởng Tổng Quát
(L’évolution des idées générales,
PUF, 1897, tr. 38-40).